Cronica per la vischnaunca da Mustér
Actualmein cuntegn la cronica plitost datas davart l’ucliva da Segnas, cumpletaziuns per il rest dalla vischnaunca suondan. Persunas che vulan far indicaziuns davart la cronica san tarmetter quellas a archiv@disentis.ch. Vossa collaboraziun ei giavischada.
Davosa actualisaziun: 26-1-2011
Temps avon Cristus
Ca. 600’000 a. Cr. Nossa tiara ei cuvretga da gronds glastschers. Lur morenas fuorman la spunda dretga dil Rein anteriur, il dentermassif tuatschin.
Denter 600’000 e 2000 a.Cr. Entras bovas e l‘ erosiun sefuorman las vals. ei crescha uaul en nossa cuntrada.
ca. 1500 a. Cr. Nossa cuntrada vegn populada. Novas excavaziuns el contuorn dalla claustra muossan fastitgs dil temps da fier. Nus astgein esser spanegiai tgei ch’ils archeologs scuvieran, segir ei gia oz: la historiada Mustér sto vegir scretta da niev!
ca. 500 a. Cr. Carstgauns secasan sin territori da nies vischinadi
Temps suenter Cristus
ca. 700 Sigisbert perdegia la nova ductrina en tiara romontscha e funda la claustra da Mustér. Tgei funcziun ch’el ha giu per la regiun vegnan las excavaziuns novas a mussar.
ca. 760 Uestg Ursicin da Cuera introducescha igl uorden benedictin ella claustra da Mustér.
Temps medieval
ca. 800 Il vitg da Segnas vegn probablamein construius.
1164 viseta igl imperatur tudestg Fadri I (Barbarossa) la cuntrada da Mustér. Cun sia suita eis el vegnius sur il pass dil Lucmagn.
1176 Igl imperatur tudestg tuorna a Mustér. Quellagada vegn el cun si‘ armada da Cuera per ir sur il Lucmagn ell‘ Italia.
13avel tschentaner. Ils Gualsers arrivan en nossa cuntrada. Els construeschan vitgs. Era a Mumpé Medel, Mumpé Tujetsch, Brulf e Segnas baghegian els casas.
1237 Peisel vegn documentaus per l‘ emprema gada en in document sut il num „Phiesel“.
1289 (1288) vegn in augsegner da Segnas menziunaus per l‘ emprema gada en in document. El medem document anflein nus era la menziun dils dur signurs da Peisel.
1325 vegn Peisel danovamein menziunaus en in document sut il num Phesels.
1333 siara igl avat da Mustér Martin de Sax igl access ella Val d‘ Ursera.
1335 Ils signurs da Phiesels ein danovamein stai perdetgas. Els vegnan menziunai en in document.
1348 caschuna la muria bia unfrendas tier nus.
1357 Danovamein ina menziun davart Peisel, quellagada sco „Paysellus“.
1366 vegn avat Giachen da Mustér assassinaus da ses subdits perquei ch‘ el pretendeva memia bia tscheins dad els.
1374 vegn igl emprem hospezi sil Pass dil Lucmagn aviarts.
1396 vegn la Ligia grischa fundada a Glion.
1398 vegn Segnas danovamein menziunaus en in document.
1348/49 sederasa la muria sur nossa cuntrada. Biars carstgauns mieran.
1400. La vischnaunca da Mustér suttascriva in cuntract ensemen cun Glaruna davart ils cunfins el nord da Mustér.
1402 vegn igl uclaun da Cuoz menziunaus per l‘ emprema gada en ina scartira sut il num Gagutz.
1406 seligian ils confederai dalla Ligia grischa cun quels dalla Ligia dalla Casa da Diu.
1410 piarda la claustra da Mustér la Val d‘ Ursera che daventa uranesa.
1421 entochen 1428 Ludivic Anselm regia sco mistral dalla Cadi.
1422 fan 700 persunas da Mustér part al concordat da pasch da Arbedo.
1424 daventa Johannes Anselm president dalla Ligia Grischa. Ils 16 da mars vegn quella ligia refundada a Trun sut igl ischi.
1425 vegn Johannes Anselm elegius digl avat da Mustér, Pieder da Pultengia, sco inspectur dils beins claustrals e sco tierz derschader dalla Ligia Grischa.
1437 daventa Johannes Anselm mistral dalla Cadi.
1450 Il vischinadi da Segnas dumbra circa 70 habitonts.
1466 obtegn igl avat da Mustér il dretg sco prenci imperial.
1491. Tenor camond digl uestg Heinrich V. entscheivan las pleivs a menar cudischs da batten.
ca. 1500. Igl uclaun da Buretsch seconstituziunescha.
1526. La reformaziun sederasa en nies Cantun.
1548. Da quei onn datescha l‘ emprema carta dil cantun Grischun.
1552 igl emprem cudisch romontsch da Jachen Bifrun vegn stampaus a Poschiavo.
1572. 5 plevons da lla Surselva piardan lur veta sil Lag Rivaun.
1581 viseta igl arzuestg Carli Borromeo Mustér e la claustra.
1582 vegn il calender gregorian introducius.
1584. Danovamein ei la muria en nossa tiara e caschuna bia unfrendas.
Dalla renaschientscha al baroc
1600. Ils historichers supponen ina caplutta gia entuorn igl onn 1600 a Cuoz.
1615. Igl altar dalla caplutta da Cuoz vegn construius.
1616. Da quei onn datescha il zenn dalla caplutta da Cuoz;.
1615 — 1620 Il vitget da Segnas survegn ina nova caplutta. Ord quei temps datescha il maletg digl altar lateral, oz da vart dretga, che muossa sogn Glieci e sogn Flurin. La caplutta era pia dedicada a quels dus sogns. Ualti carteivel era quei igl altar grond dalla caplutta da quei temps. Quei maletg ei vegnius fatgs da H. J. Greutter.
1620 Il vischinadi da Segnas dumbra circa 80 habitonts.
Ils 15 d‘ uost 1635 arriva la muria danovamein ella Cadi, a Tujetsch, dus onns pli tard gia a Segnas.
Els onns 1637/38 mieran 30 persunas da Segnas pervia da quella nuncurabla malsogna. Quei tradescha l‘ inscripziun dil maletg digl altar grond nua ch‘ ei stat scret: „Im Jahr 1638 sind wir Jungs uns Alts von beiderley Geschlechts in der Zahl 30 Personen allhie an der Sucht gestorben und die Ersten begraben. Bitten Gott für uns alle. Amen.“ Ils morts ein vegni satrai davos baselgia.
Ils 16 d‘ uost 1638 ha il plevon dalla pleiv da Mustér, ualti carteivel sur Giachen Collenberg/ clamau ensemen ils affons per far per l‘ emprema gada processiun da sogn Roc, quei tenor giavisch digl avat da Mustér Augustin Stöcklin. La populaziun sesminuescha sin circa 40 persunas.
1643 vegn la caplutta nova a Cuoz, pia quella dad oz, consecrada entras igl uestg Johannes VI.
1649 survegn quella la caplutta a Segnas igl emprem zennet, il zenn pign dalla caplutta hodierna.
1664 vegn il zenn grond dalla baselgia dad oz culaus a Cuera e montaus a Segnas.
1664 — 1668 vegn la baselgia da Segnas engrondida e renovada. Quei fatg schai ensemen cun ina moda da barochificar las baselgias che regeva duront quei temps ella tiara.
1675 — 1685 han ins dnovamein engrondiu il sanctuari da 1668. Quella gada ha ei dau ordlunder ina baselgia ualti gronda che veva plaz per circa 100 persunas.
1678 ei igl altar grond dalla baselgia da Segnas vegnius construius.
1680 Il vischinadi da Segnas dumbra circa 100 habitonts.
1683 vegnan ils dus altars laterals dalla baselgia da Segnas construi. La bova da Brulf setiara il vitget da Brulf. Pliras persunas – cunzun glieud veglia ed affons – anflan la mort sut la cozza da tratsch.
17—18avel tschentaner. Ils uauls vegnan per gronda part runcai per saver far pastiras ed alps.
1700 Il vischinadi da Segnas dumbra circa 120 habitonts. Las empremas casas ch‘ existan aunc oz vegnan baghegiadas.
1717. Il truffel vegn per l‘ emprema gada plantaus sin tiara grischuna, numnadamein el curtin dil casti da Marschlins.
Da 1722 datescha in platta-fossa anflada 1902 a caschun dala renovaziun baselgia. Las inizialas G.A.F. laian supponer ch‘ in benefactur seigi vegnius satraus leu.
1740 vegn la casa da Tarcisi Tomaschett baghegiada.
1742. Ils avats da Mustér calan dad impregnar muneida.
1749 ei in onn da grondas nevadas. Lavinas caschunan bia unfrendas. A Rueras vegnan pli che 100 persunas ella lavina e mieran.
1771. Grondas fomazs regian en nossa tiara.
Dalla classica al 20avel tschentaner
1773 Ils habitonts da Segnas, Peisel, Cuoz e Buretsch fundan in agen benefiziat, la caplania da Segnas. Igl emprem caplon ha num sur Josef Anton Maissen ed ei da Sumvitg.
Ils 23 da fenadur regalan ils vischins da Mumpé-Tujetsch 270 flurins alla caplania.
1776 daventa sur Michael Jenal da Samignun caplon da Segnas.
1778 vegn la casa da Mattias ed Ignazi Jacomet baghegiada.
Il scribent tudestg Schiller leventa malaveglia denter ils Grischuns. En si‘ ovra Die Räuber, II. act, 3. scena, scriva el: Reis‘ Du ins Bündnerland, das ist das Athen der heutigen Gauner.
1779 La casa pervenda vegn construida.
1785 daventa pader Maurus Nagher d‘ Ursera caplon da Segnas.
Da 1787 datescha igl urbari da nies vischinadi.
1788 daventa sur Jacon Stiafen Degonda da Tujetsch caplon da Segnas.
1792 daventa sur Johann Valentin Rothmund da Mustér caplon da Segnas.
1793 vegn la casa da Florentin Schnoz baghegiada.
1794 vegn la casa da Fidel e Victor Andreoli baghegiada.
Duitg Balletta da Breil scriva 1796: “ Ils 28 de mars ius a Mustér, salidau igl avat ed ius a Messa nuviala agli sur Gion Bistgaun Fidel Andriuet… Ils 29 gientau e vegni a Segnias, l‘ emprema gada staus en quei bi reh hof“.
Dil medem onn datescha la canzun da sogn Roc che vegn per l‘ emprema gada nudada ella Consolaziun dell‘ Olma devoziusa. Denton eis ei da supponer ch‘ ins cantava gia pli baul quella canzun da processiun.
La casa hodierna dad Ursalina Sialm baghegiada.
1798 daventa sur Nicolaus Valentin Berther da Segnas caplon da Segnas.
1799 daventa sur Sebastian Andriuet da Mustér caplon da Segnas.
Il medem onn arrivan ils Franzos a Mustér. A Segnas vegn buca destruiu enzatgei.
1800 dumbra Segnas circa 165 habitonts. Quei onn vegn la casa da Pius Durschei baghegiada.
1801 daventa sur Martin Simonet da Medel caplon da Segnas.
1804 daventa sur Josef Anton Huonder da Mustér caplon da Segnas.
Ils 24 d‘ avrel 1807 vegn fatg inventari cun il posses dalla caplutta da Cuoz
1810 daventa sur Josef Lorenz Schmid da Tujetsch caplon da Segnas.
1815 daventa pader Maurus Birchler dalla claustra da Mustér caplon da Segnas.
Naven dil medem onn han ils affons da Segnas giu la pusseivladad da frequentar la scola. Quella scola sesanflava en stiva da scarvon Flury.
1816/17 ei la fomaz sederasada en Surselva. La tradiziun denton raquenta ch‘ ils puruns da Segnas seigien stai aschi buntadeivels ed hagien saviu reparter ad ina tiarza dalla vischnaunca bia bien graun pil scars paun da mintgadi. Plinavon vegn detg ch‘ ils purs da Segnas arravien tschaveras e tschaveras prau e vevien in special inschign da far crescher il graun. Cura ch‘ il plevon da sogn Gions mavi igl atun per la dieschma da graun, duvravi el plirs dis da menar da Segnas il graun cun dus bos, ferton ch‘ el havevi per tut ils auters uclauns da Mustér mo treis dis.
Gia 1820 survegn la baselgia da Segnas in‘ orgla cun fol a pei. Ins di ch‘ il construider hagi imitau cun tibas las vuschs profundas dils cantadurs da Segnas. Quei onn daventa Curdin Huonder-Sialm mistral dalla Cadi.
Il medem onn daventa pader Ildefons Decurtins da Mustér caplon da Segnas.
Igl onn 1823 vegn igl usit da trer rudèras scumandaus en vischnaunca.
1824 nescha Gion Antoni Huonder a Segnas.
Las casas hodiernas da Reto Schnoz ed Ignazi Deflorin a Cuoz vegnan construidas.
Digl onn 1825 datescha in document davart il vischinadi da Cuoz. La scartira ei en mauns privats.
1826 Gion Fidel Deragisch construescha in mulin ella Ravera.
1827 vegn la casa da Carli Manetsch e Catrina Huonder baghegiada.
1833 daventa pader Giusep Thaler dil Tirol caplon da Segnas.
1835 daventa pader Adelghotus Berther da Mustér caplon da Segnas. Quei onn vegn la casa da Rusina Manetsch baghegiada.
Denter 1838 e 1840 regia Bistgaun Sialm da Segnas sco mistral dalla Cadi.
1839 vegn la casa da Gion e Luisa Candinas baghegiada.
Entuorn ils onns 1840 vegn il secund mulin baghegiaus a Segnas. Gion Giachen Bistgaun Muoth construescha sez in cundrez da mular cun forza d‘ aua.
1840 vegn la casa da Giusep Maissen baghegiada.
1844 baghegia Toni Stiefenhofer in tierz mulin ella Ravera.
1846 survegn la baselgia novs bauns. Ils prospects da quels sesanflan aunc oz en baselgia.
1848 edescha nies vischin Gion Antoni Huonder la gasetta romontscha Amitg dil Pievel.
En casa da Tumasch Genelin vegn ei dau scola naven da circa 1850. Sco tabla surveva il plat meisa cun ina platta scalegl. La scola era voluntaria. Duront il temps criu stueva mintga affon purtar di per di lenna per scaldar la stanza.
1850 arva la posta sias portas a Segnas. All‘ entschatta survescha ina stanza sempla en casa sco local. Igl emprem postenent ei mistral Bistgaun Sialm.
Il medem onn seconstituescha igl emprem cussegl da scola per la vischnaunca. Representant dils da Segnas ei signur mistral Bistgaun Sialm. La populaziun ei carschida sin circa 180 persunas.
1852 pagava in bab per schar astgar ir siu affon a scola 0.50 flurins quei che purtava alla scola da Segnas cun 47 scolars 24.50 flurins ad onn.
1853 daventa sur Christian Antoni Casaulta da Disla/Mustér caplon da Segnas.
1854 cumpran ils da Segnas la scantschala per la baselgia per il prezi da 100.– frs.
1855 vegn la casa da Battesta Huonder baghegiada.
1856 nescha sur canoni Nicolaus Berther.
1858 daventa signur Antoni Schnoz postenent a Segnas.
Igl emprem tren arriva el grischun ils 30 da zercladur.
1859 daventa signur Thomas Berther postenent a Segnas. Naven da quei onn dat ei in spurtegl da posta a Segnas.
Da quei onn datescha era igl urbari dalla caplania.
Dils onns 1860/70 vein nus ina fontauna che raquenta a nus detagliadamein davart la processiun da sogn Roc.
1860 nescha sur Fry sco fegl da Giusep e Mengia Fry.
Denter 1860 e 1865 scriva Gion Antoni Huonder sia renomada poesia Il pur suveran.
1862-63 vegn la via sur il Pass d‘ Ursera construida.
1864 scriva nies poet naziunal Gion Antoni Huonder la poesia La Ligia grischa.
Ils 3 da mars 1865 fixescha igl ordinariat episcolpal la pada dil caplon da Segnas sin 600 francs ad onn.
Ils 18 da mars 1867 miera Gion Antoni Huonder a Cuera.
Quei onn nescha pader Duri Sialm,
Igl ordianariat episcopal da Cuera dat la lubientscha per conservar il Sontgissim ella baslegia da Segnas. Quei succeda igl onn 1869.
Da quei onn datescha probabel il vegl tabernachel digl altar grond.
1870 daventa signur Gion Battesta Berther postenent a Segnas.
Ils 30 da december 1870 miera mistral Curdin Huonder.
1871-72 vegn il project per ina viafier sur il pass dil Lucmagn buc acceptaus. Persuenter han ins baghegiau la via.
1872 nescha pader Placi Sialm.
1877 sesanfla la vischnaunca da Mustér en ina crisa finanziala. Mo cun breigias damogna ella ensemen ils daners per cuvierer las spesas dallas scolas. Tuttina ston aunc ils geniturs pagar ina summa per cuvierer ils deivets. A Segnas ha mintga bab aunc stiu pagar 2.50 francs per affon.
1878 sedecidan ils vischins da Segnas da baghegiar la cascharia. Quella vegn baghegiada leu nua ch‘ il fuorn sesanfla oz.
Quei onn daventa sur Giachen Antoni Augustin dad Alvaschein caplon da Segnas.
La casa dallas soras Loretz vegn construida.
La vischnaunca da Mustér decida d‘ ereger a Segnas ina casa da scola;. Quei schabegia igl onn 1882 suenter divers cumbats denter Segnas e Vitg.
Il medem onn daventa sur Paulin Benedetg Genelin da Disla/Mustér caplon da Segnas.
1890 miera sur Fry.
1891 nescha a Segnas Duri Sialm.
1893. Ils 16 d’avrel survegnan ils vischins da Vitg il dretg da construir la zona da nuorsas. La zona vegn construida a Plaunet/Raveras. La vischnaunca relai plinavon miez dil prezi per la lenna da construcziun e metta a diposiziun il terren gratuitamein.
1897 daventa dunna Eleonora Berther postenenta a Segnas. Quei onn nescha sur Gion Battesta Sialm.
1899 A Mustér fan ins quitaus pervia digl auto tgietschen da dr. Augustin Condrau. Il vehichel seigi cun ses 6-25 km/h bia memia sperts!
Il 20avel tschentaner
1900 daventa signur Placi Durschei-Berther postenent a Segnas.
Quei onn nescha dr. Placi Maissen.
Il vischinadi da Segnas dumbra circa 200 persunas.
1902 La baselgia da Segnas vegn renovada. Ils ornaments dils mirs vegnan cuvretgs cun colur alva.
Dil medem onn datescha probabel il parlet d‘ aua benedida all‘ entrada. Ils antependiums dils altars vegnan fabricai ed ils altars cun la scantschala vegnan dai colur da frestg. il teschamber hodiern vegn construius. Medemamein vegn il tabernachel vegl remplazzaus entras in niev e pli grond.
Duri Sialm dat siu emprem concert a Mustér.
1904 fan ils da Tujetsch per la davosa gada processiun a Segnas.
Il medem onn nescha pader Theodosi Sialm, sco era Pader Quirinus (Placi) Huonder.
Ils 26 da fevrer 1905 cumpran ils da Segnas in harmonium per lur baselgia.
1905 nescha sur Giachen Berther.
1906 daventa sur Giachen Antoni Augustin caplon da Segnas.
1907 absolva Duri Sialm il seminari da scolasts a Cuera e fa 1911 la patenta da scolast.
1909 nescha sur canoni Cristian Berther.
Quei onn dat ei dispetas cun il caplon Gion Antoni Augustin.
Ils 1 da schaner survegn la caplutta da Cuoz in ugau.
Digl onn 1910 datescha il zenn dalla caplutta da Cuoz.
Il medem onn daventa pader Ursicin Simeon dalla claustra da Mustér caplon da Segnas.
1911 dumbra la scola da Segnas 75 scolars aschia ch‘ ins ei sfurzai da sparter la classa e far ordlunder ina scola pintga (1 – 4 classa) ed ina scola gronda. El local giu bas che surveva sco bargia da lenna vegn la secunda stanza endrizzada.
Quei onn nescha sur Giusep Durschei. La casa hodierna da Vincens Huonder vegn spazzada.
Il cantun Grischun lubescha il carrar cun automobils parzialmein.
1912 daventa sur Sebastian Cathomas da Dardin caplon da Segnas.
Dils 1 da december datescha l‘ emprema segirada da fiug per la baselgia.
Igl emprem tren arriva a Mustér.
1913 fa Duri Sialm diplom sco professer da musica, clavazin ed orgla, 1914 il diplom virtuos en orgla.
Il medem onn nescha a Cuoz sur Felici Maissen.
1914 vegn il Parc naziunal ell‘ Engiadina bassa/ Val Müstair aviarts.
1916 miera sur canoni Nicolaus Berther.
Il november 1917 vegn il Chor Baselgia Segnas fundaus. L‘ emprema producziun ha liug ad Acletta per la fiasta dall‘ Immaculata.
Da 1917 entochen 1920 instruescha Duri Sialm musica el collegi „Maria Hilf“ a Sviz.
Igl onn 1918 vegn dau l‘ emprema cumedia a Segnas. Il tetel da quella ei buc enconuschents.
Sur Carli Huonder nescha quei onn a Segnas.
Il medem onn dat il Cussegl pign dil cantun Grischun la lubientscha da far in tetg lom vid la baselgia, vul dir in tetg da slondas.
Denter 1920 e 1925 survegn Segnas forza electrica.
In tschupi d‘ arbagias ha ei dau per il giuven chor baselgia a caschun dalla fiasta sursilvana da cant a Mustér, igl onn 1920. Ensemen cul chor viril da Mustér han els cantau la canzun da beinvegni. La canzun da premiaziun ei stada ina dallas empremas canzuns romontschas che Duri Sialm ha giu cumponiu.
Ils 27 da november 1921 vegnan las stautas dil Chor Baselgia da Segnas acceptadas. Artechel 1 da quellas secloma: Sut datum dils 27 de november 1921 ei seconstituiu a Segnas in chor viril per promover il cant eclesiastic e profan.
Igl onn 1921 ei era sur Gion Battesta Sialm (1897 – 1977) vegnius ordinaus sacerdot. Sia messa nuviala ha el giu a Segnas, siu liug nativ.
1922 vegn la baselgia da Segnas prolungida per 2. 65 meters encunter ost. La baselgia survegn ina secunda laupia, la laupia dils cantadurs, e vegn renovada internamein. Ils mirs vegnan colurai da frestg.
Ils 21 da december vegn decidiu da petiziunar al cussegl da scola che quel elegi per Segnas mintgamai in scolast che seigi capavels da menar in chor. Quei onn vegn entschiet cun la construcziun dalla Viafier Furca-Alpsu.
1923 viseta il Chor Baselgia da Segnas la fiasta sursilvana da cant a Glion. Els vegnan honorai cun in tschupi d‘ arbagias. Il chor ha cantau la canzun „Siemis e flurs“ da C. Meister cun in text da Sep Mudest Nay.
Quei onn ei stau Creisma a Mustér. Cunquei ch‘ igl uestg Georgius Schmid de Grüneck veva aunc da cresmar a Sedrun ed il chor era gets pinaus per ir a fiasta da cant ein ils cantadurs semess sper via (giun Pignola, sin ina punt clavau) ed han cantau cura ch‘ igl uestg ei ius sperasvi.
Ils 5 da schaner 1924 decidan ils commembers dil chor baselgia da prender part al til dalla fiasta centenara da 1924 a Trun nua ch‘ igl ei vegniu festivau 500 onns Ligia Grischa. Medemamein fan els part al chor da vallada che ha da cantar la messa festiva, la messa da sogn Placi e sogn Sigisbert da Georgius Schmid, e las canzuns tier il giug festiv cumponidas da Duri Sialm. Al til han ils da Segnas representau Sontgaclau ch‘ ei vegnius giugaus da Heinrich Stiefenhofer.
Dils 10 da mars datescha l‘ autentica digl ordinariat episcopal da Cuera per la reliquia ella crusch che vegn duvrada per la benedicziun dall‘ aura.
Alla radunonza generala dils 24 da december decida il chor da schar installar ina glisch electrica en casa da scola. Tochen ussa vegneva luvrau leu cun ina cazzola da petroli. Igl abunnament per la glisch ha la vischnaunca da Mustér surpriu, l‘ installaziun ha il chor pagau.
Quei onn cumpara il Tschespet 4 dedicaus a Gion Antoni Huonder.
1925 edescha sur Gion Battesta Sialm si‘ emprema translaziun La veta de S. Francestg Xaveri en maletgs.
1926 han ins giugau l‘ emprema gada in toc da teater cun costums.
Igl emprem tren cursescha atras Segnas tenor urari.
1927 viseta il Chor Baselgia da Segnas la fiasta sursilvana da cant a Glion. Els vegnan honorai cun in tschupi d‘ arbagias en secunda categoria.
Sur Gion Battesta Sialm edescha il cudischet La via della crusch.
1930 viseta il Chor Baselgia da Segnas la fiasta sursilvana da cant a Trun. Els vegnan honorai cun in tschupi d‘ arbagias en secunda categoria.
Duri Sialm cumponescha la Canzun de Suvaroff.
1931 cumponescha Duri Sialm la canzun Alla Romania.
1933 survegnan ils da Segnas ina orgla nova.
Il medem onn pren il chor baselgia per l‘ emprema gada part ad ina fiasta ceciliana da cant ella Cadi, numnadamein a Mustér. Il success ei meins gronds.
Quei onn daventa sur Alfons Quinter da Darvella caplon da Segnas. La resgia dils Schnozs ella Val daventa in‘ unfrenda dallas flommas.
1934 daventa dunna Anna Durschei postenenta a Segnas.
Quei onn edescha sur Gion Battesta Sialm il Humor dil Prenci legher. Ils 3 da zercladur destruescha in incendi casa, clavau e scrinaria a Val/Cuoz. Ils 3 e 4 d’uost caschunan malauras donns, cunzun als habitonts dd Acletta e Raveras.
1935 cumpara il cudischet La s. Messa da sur Gion Battesta Sialm.
La poesia da pader Alexander Loza Crousch alva sen fons cotschen vegn intonada da Duri Sialm.
1936 survegn la caplutta da Cuoz in niev plauntschiu da lenn.
Il medem onn viseta il Chor Baselgia da Segnas la fiasta sursilvana da cant a Sagogn. Els fan ils endischavels en secunda categoria.
1938 daventa il Romontsch quart lungatg svizer. Ils 16 da mars vegn l’Uniun dramatic caritativa ASSDRA fundada a Mustér. L’intenziun dall’uniun ei da far teater dramatic. Il recav duei ir en favur dad ovras caritativas. Ils 18 commembers elegian Alfons Huonder sco president.
1939 separtecipescha il Chor Baselgia Segnas cun pulit bien success alla Fiasta ceciliana da Cant a Rabius.
1940 miera pader Placi Sialm. El ei staus missiunari dils Indians Sioux ell‘ America a South Dakota. Leu duegi el ver baghegiau buca meins che 30 sanctuaris.
1941. Sur Gion Battesta Sialm gudogna cun si‘ ovra „Sogn Valentin“ igl emprem premi d‘ ina concurenza litterara dalla Romania.
Duront ils onns 1941 entochen 1945 regia Victor Sialm sco mistral dalla Cadi.
1943 publichescha sur Gion Battesta Sialm si‘ ovra Sur Valentin. Da quei onn dateschan ils statuts dalla Societad da tratga da biestga Segnas-Mustér.
Denter 1945 e 1950 succeda sin territori dil vischinadi da Segnas l‘ emprema arrundaziun da funs.
Ils 3 da zercladur 1945 destruescha in incendi duas casas ed in clavau da Ursicin, Constantin e Gion Mihel Schnoz a Val. Duri Sialm edescha siu cudisch da canzuns Lieder Album.
Dapi 1946 meina il chor baselgia atras ina sera famigliara per tut ils vischins da Segnas. Gia avon existeva ina tala, denton mo per ils commembers dil chor cun lur dunnas e bialas.
Il medem onn viseta il Chor Baselgia da Segnas la fiasta sursilvana da cant a Mustér. Els fan ils endischavels en secunda categoria.
Quei onn daventa signur Tumaisch Durschei-Jacomet postenent a Segnas.
1947 daventa sur Sep Antoni Venzin da Tujetsch caplon da Segnas.
Ils 19 da fevrer vegn il caplon da Segnas obligaus da gidar il plevon da Mustér.
Sur Giachen Berther miera 1948 d‘ ina daguota dil cor.
1949 viseta il Chor Baselgia da Segnas la fiasta sursilvana da cant a Glion. Els vegnan honorai cun in tschupi d‘ arbagias en emprema categoria.
Quei onn cumpara il cudisch da sur Gion Battesta Sialm Schiember grischun.
1950 dumbra il vischinadi 296 habitonts.
Quei onn scriva sur Giusep Durschei ina cronica davart la musica da Tujetsch.
1950-69 vegnan ils mirs da fermada en nossa regiun construi. Il turissem ha era cattau nossas valladas alpinas.
1951. Ils mises a Lundernei vegnan destrui d‘ ina lavina.
1952 vegn il scaldament central en baselgia a Segnas installaus.
1953 viseta il Chor Baselgia da Segnas la fiasta sursilvana da cant a Rabius. Els fan ils endischavels en emprema categoria.
Il medem onn decida la vischnaunca da Mustér da baghegiar ina scola nova, la scola hodierna a Segnas. Architect ei signur Georg Berther da Disla/Turitg staus.
Victor Sialm scriva ina lavur davart la Contabilitad purila. Duri Sialm cumponescha la canzun Beinvegni a Rabius.
Igl atun 1954 san las novas stanzas da scola vegnir retratgas. Per il di dall‘ inauguraziun ha il chor baselgia ensemen cun la giuventetgna ed ils affons cantau ina „cantata“ da Duri Sialm cun in tect dil dirigent dil chor, Victor Durschei. Quella cantata ei schizun vegnida registrada dil radio dalla svizra tudestg e retoromontscha. Ei setracta cheu dall‘ emprema registraziun ch‘ ei vegnida fatga cul chor da Segnas.
Il Chor Baselgia Segnas separtecipescha cun bien success alla Fiasta ceciliana da cant a Mustér.
Digl onn 1955 dateschan las culissas ed igl indrez da far teater. Il material ei vegnius procuraus dil chor baselgia.
Il medem onn miera pader Duri Sialm, gesuit.
La vischnaunca venda la casa da scola veglia a Victor Sialm.
1956 fa il chor baselgia in viadi ad Insbruck. per biars dils cantadurs ei quei stau enzatgei diltuttafatg niev.
Il medem onn calan ils da Mustér da vegnir si Segnas a processiun da sogn Roc.
Quei onn ston biars animals dall‘ alp da Segnas Nalps vegnir mazzai pervia dalla zoppina ch‘ era rutta ora en nossa regiun.
Ella casa da Luisa Candinas vegn aviert ina nova ustria.
Ils 9 da fevrer 1957 cusseglia igl uestg Cristianus Caminada a sur Sep Antoni Venzin da seretrer. L’Uniun da kino Mustér vegn fundada. Ils statuts vegnan approbai dil cussegl da vischnaunca dils 25 da mars. La fundaziun dil kino a Mustér ei stau ina reacziun sin il kino Darms da Cuera che leva exnum ereger ina filiala a Mustér. Dalla vart dil plevon sur Camathias ei vegniu fatg squetsch ch’ina atgna uniun vegni fundada, aschia era ei pusseivel da controllar tgei films che vegnvan mussai alla giuentetgna. (citat protocol da vischnaunca)
Il medem onn daventa sur Gion Caminada da Vrin caplon da Segnas.
Duri Sialm cumponescha il Te Deum, Musica e La lavina.
1958 edescha sur Gion Battesta Sialm siu cudisch da poesias Giud crunamatg.
Duri Sialm cumponescha la Casetta spegl uaul.
1959 separtecipescha il Chor Baselgia Segnas cun fetg bien success alla Fiasta ceciliana da Cant a Trun.
Era da quei onn vein nus ina dumbraziun da vischins, in fatg fetg rar cunquei ch‘ ils habitonts dil vischinadi da Segnas vegnan per ordinari dumbrai ensemen cun l‘ entira vischnaunca.
Il vischinadi dumbrava lu 304 habitonts stabels. egl jester eran lu: 19 giuvens, 8 da quels el cantun Grischun.
Quei onn dumbrava la scola da Segnas 72 affons!
Da quei onn datescha la casa dad Albert Berther.
1960 dumbra il vischinadi 261 habitonts.
Duri Sialm, in dils megliers pianists ed organists dalla Svizra, miera igl onn 1961.
Giusep Sialm cumponescha la canzun Egl jester.
1962 miera il gesuit, pader Pius Sialm.
Giusep Sialm cumponescha la canzun Sera. La vischnaunca aulza ils onns da scola naven dad otg sin nov onns (conclus dil cussegl da vischnaunca dils 30 da mars)
1963 vegn il tabernachel armau installaus.
La baselgia survegn in altar dil pievel. per saver posiziunar quel ein ins sfurzaus dad allontanar la gallaria.
Quei onn pren il chor baselgia puspei part ad ina fiasta da cant a Danis. Il success ei fetg gronds, ils derschaders discuoran d‘ ina dallas meglieras producziuns! Quei onn vegn calau da tuccar duront il gloria.
Il medem onn edescha sur Giusep Durschei il giug religius La crusch zuppada. La scola manuala vegn introducida a Vitg. Ils 15 da november obtegn il vischinadi da Mumpé Medle il dretg da menar in’atgna ustria. L’ustria S. Clau vegn aviarta cuort sisu sper baselgia.
1964 publichescha sur Giusep Durschei la detga dramatisada La tiba dil pastur. Il cant e la musica leutier ein da Giusep Huonder. Ils 14 da schaner conceda il cussegl da vischnaunca la concessiun per la Pendiculara Péz Ault.
La Tribuna da scola da sur Gion Battesta Sialm cumpara medemamein quei onn.
ils 24 da schaner destruescha in fiug ina part dil vitget d’Acletta. Plirs clavaus ed ina casa daventan unfrenda dallas flommas (detagls mira sut Acletta). Ils 6 d’avrel arva la firma Landis & Gyr in luvratori mecanic a Sontget, treis onns pli tard suonda l’avertura ufficiala dalla fabrica.
1965 daventa sur Flurin Venzin da Tujetsch caplon da Segnas. Ils vischins da Segnas calan da far la processiun da Nossadunna da Candeilas.
Medemamein calan ils dad Acletta da far la processiun da sontga Onna a Cuoz.
1966 daventa Ervin Durschei postenent a Segnas.
Sur Gion Battesta Sialm scriva Da nies arcun.
1967 construescha la firma Mathis da Näfels l‘ orgla hodierna.
Ils 12 da fevrer 1967 da quei onn astgan ils emprems cantadurs da nies chor retscheiver la madaglia papala „bene merenti“ per 50 onns activitad sco cantadur. Suandonts cantadurs ein vegni honorai:
Gion Antoni Durschei, Victor Sialm, Battesta Berther, Florentin Schnoz, Gion Mihel Schnoz.
Il medem onn edescha Alfons Maissen l‘ ovra da sur Gion Battesta Sialm. Giusep Sialm cumponescha la canzun Bandiera sgulatschonta. Ils 20 d’october vegn inaugurau ufficialmein la nova fabrica dalla Landis & Gyr a Sontget.
Naven dils 1 da schaner 1968 streha la pleiv s. Gions l‘ idemnisaziun per la caplania da Segnas. Ils 2 d‘ uost vegn cumprau il candelier per las candeilas d‘ unfrenda. Ils 28 d‘ avrel 1968 ei l‘ installaziun dall‘ orgla finida ed ils vischins han la pusseivladad d‘ udir il niev instrument che posseda 8 registers e dus manuals.
Ils 15 da settember 1969 vegnan las lavurs vid igl altar dil pievel ed ils altars laterals finidas.
Dapi quei di posseda la baselgia da Segnas era in altar dil pievel.
La messa da Cristus retg da Duri Sialm vegn edida en versiun valladra.
Erwin Durschei lai baghegiar sia casa giudem il vitg da Segnas. Aschia mida la posta siu plaz e vegn endrizzada giudem il vitg. Ils 12 da matg decida il cussegl da vischnaunca d’installar l’emprema plazza d’emprendissadi tier l’administraziun communala. Ins fa quei cunzun per spargnar ina secunda plazza cumpleina.
Ils 18 d‘ uost 1970 vegn serau in cuntract cun la firma Mathis per controllar ed intonar l‘ orgla mintg‘ onn.
Ils 17 da settember vegn cumprau ed installau la glisch perpetna.
Sur Carli Huonder miera 1971 a Danis.
Entochen quei onn vegneva ei era tuccau a Segnas tier la consecraziun ed igl evangeli. Avon igl alzar-si tuccava il caluster il zenn pign e cura ch‘ il spiritual veva finiu la funcziun vegneva ei tuccau cul zenn grond.
Giusep Sialm cumponescha la canzun Nus viagein.
1972 succeda danovamein ina renovaziun generala.
Entuorn baselgia vegn construiu in sfoss-sfundregl. Entuorn il chor vegn quel construius ord betun. Quellas lavurs vegnan fatgas da Vigeli Loretz e Toni Maissen da Segnas che fan era aunc autras lavurs da miradur.
Egl intern vegn installau novas cazzolas, plauntschius novs da granit, els bauns in parchet ord lenn. In tabliau da tieu ella nav duei schurmegiar e rumper la humiditad en baselgia. Sper igl altar lateral da sogn Felix (dretg) vegn il confessiunal construius entras ils frars Benedetg e Robert Deflorin ensemen cun Fidel Maissen da Peisel.
Il chor survegn in niev teppi. Ils mirs vegnan colurai da frestg cun ina colur da dispersiun.
Il crucifix che pendeva amiez igl arviul vegn fermaus vid il mir da vart dretga.
Las truccas veglias vegnan remplazzadas ed il tablia el chor sto svanir.
Il medem onn miera pader Quirinus (Placi) Huonder a S. Ottilien. El ei staus professur alla scola aulta teologica digl uorden a s. Ottilien e publicau diversas ovras da tempra filosofica.
Giusep Sialm cumponescha Il cant/ ed Aua gronda/, Igl emigrant, Flours da premaveira e Contas gadas.
Wendelin Jacomet baghegia sia casa a Peisel.
La vischnaunca eregia sia emprema serenera a Raveras.
Dils 30 da mars 1973 datescha il butschin per l‘ aua benedida en baselgia a Segnas.
La messa da Cristus retg da Duri Sialm vegn arranschada da Gion Antoni Derungs per chor mischedau.
Ils 27 d’october vegn l’Uniun dramatica Mustér sligiada. Ella lai anavos in deivet da 3000 frs. che vegn surprius dalla vischnaunca.
1974 vegn la canzun La buna nova da Giusep Sialm cumponida.
L‘ ustria nova vegn baghegiada.
Ils frars Deflorin a Peisel construeschan lur casa da tschun habitaziuns.
1975 vegn l‘ Uniun da Gimnastica Segnas fundada d‘ entginas femnas. il medem onn fa la musica da Mustér fiasta.
Sur Giusep Durschei scriva in artechel davart las tschun uniformas da quella musica. Per la musica da Tujetsch scriva el la cronica a caschun dil giubileum 100 onns musica Sedrun.
1976 daventa sur Giusep Durschei da Segnas caplon da Segnas.
Igl onn 1977 miera sur Gion Battesta Sialm. Duri Sialm cumponescha la canzun Igl sanctuari da Ziteil.
1978 lai Cristian Schnoz construir sia casa a Cuoz-sut. Igl ei l‘ emprema casa che vegn construida el niev quartier dil vischinadi da Segnas.
Ils 30 d‘ avrel 1979 survegn la baselgia aultplidaders. La messa ei vegnida stuschada dapi quei onn sin las 7.00 uras.
Giusep Sialm cumponescha la canzun Spel lag alpin, Riug matutin e Mia Val.
A miez il vitg da Segnas vegn in niev begl da lenn postaus.
Ils 2 da fevrer 1980 vegnan las statutas per il vischinadi da Segnas fixadas. Il diember dalla populaziun ei sesminuius sin 232 habitonts.
Giusep Sialm cumponescha las canzuns Dumengia , Amar e Sper la tgina.
L‘ ustria Crestas veglia siara sias portas. Il medem mument vegn la nova ustria giudem il vitg aviarta. Ils emprems ustiers ein Luis e Margritta Candinas-Blumenthal.
1981 cumponescha Giusep Sialm la canzun Aurora. Il text ei da Victor Sialm.
La casa da Linus Monn a Cuoz sut vegn construida.
La casa da Mario Fry a Buretsch sut vegn baghegiada.
1982 vegn la via dalla staziun sanada. Cuoz-sut survegn ina nova via. Igl ual a Gendusas ei vegnius sviaus.
Il medem onn daventa pader Ambros Widmer dalla claustra da Mustér provisur per la caplania da Segnas.
Ils 1 da schaner 1983 miera igl augsegner e poet sur Giusep Durschei;.
Da vegl enneu entochen 1983 han ils zenns annunziau l‘ alva dil di.
Ord motivs da vegliadetgna dalla calustra ei il tuccar da stizzar per ils luverdis curdaus.
Il medem onn vegn decidiu ch‘ ils affons dil niev quartier da Cuoz-sut hagien dad ir a Segnas a scola.
1983, ils 17 d‘ uost surpren sur Pius Venzin la caplania sco niev caplon per Segnas e Cavardiras. Grazia a si‘ iniziativa vegnan dapi quei onn ils nievnaschi battegiai a Segnas.
Paul Durschei, fegl da Victor Durschei, scriva ina lavuretta davart il vischinadi da Segnas.
1985 vegnan ils begls da Segnas restaurai entras il miradur Toni Maissen.
Ella radunonza generala dil vischinadi da Segnas, dumengia, ild 1 da december 1985 decidan ils vischins da surdar tut ils dretgs pertuccond il fuorn e la cascharia alla nova uniun fundada per quei intent.
Ignaz Giger baghegia casa a Casa nauscha.
1986 haiel entschiet sistematicamein cun la historia dil vischinadi da Segnas. Cunquei entscheiva, sco en mintga liug all‘ entschatta d‘ ina cronica, ina nova era.
Quei onn seligia l‘ Uniun da Gimnastica Segnas cun l‘ Uniun svizra da Gimnastas catolicas.
Teodosi Sialm publichescha ina lavur davart la famiglia Sialm fatga da siu bab Victor Sialm. La lavur cuntegn era interessants fatgs davart il vitg da Segnas.
Naven da 1987 han ins era calau da tuccar da stizzar las dumengias. Enstagl da quei han ins entschiet a tuccar mintgamai la sonda sera allas 18.00 duront 10 minutas.
Ils 18/19 da fenadur vegnan ils pumpiers da Segnas alarmai cunquei che l‘ aua il rein va sur la riva ora. Ils donns ein denton minims.
Buca mo ils Furbazs, als quals era dus da Segnas separtecipeschan, numnadamein Giusep ed Alfons Quinter, ein tema da discuors, mobein era la nova musica „Fifferlottas“ che vegn era fundada quei onn a Segnas.
Paul Duff baghegia casa a Casa nauscha.
1988 vegn l‘ emprema cabina da telefon el liber montada sper la scola a Segnas.
Duront igl atun da quei onn vegn la plazza da sport ella Ravera migliurada. Il plaz survegn ina seiv da garter. Per l‘ emprema gada vegn fatg glatsch sin quei plaz.
Alla fin digl onn dumbra il vischinadi da Segnas 247 habitonts.
Ils 9 d‘ avrel 1989 vegn festivau per l‘ emprema gada Dumengia alva a Segnas.
Luis Candinas lai construir la casa a Buretsch.
Giusep Quinter scriva sia la vur da matura sut il tetel Nums locals ella Val da Segnas.
1990 vegn il tetg dalla zona da nuorsas coluraus. Il medem onn haiel entschiet sistematicamein cun la cronica dil vischinadi da Segnas.
Quei onn vegn la via dil niev quartier a Peisel construida.
Ils 27 da fevrer sdreina igl orcan hectaras uaul e fa empaglia clavaus e stallas. Mo ils donns sin il territori da nies vischinadi ein considerabels.
Ils 1 da mars surpren Barla Cartina Jacomet la calustria a Segnas. Ella remplazza Catrina Huonder che ha exequiu quella lavur duront varga 30 onns ensemen cun siu um Josef.
Ils 1 da fenadur Mario Fry arva sia scola dad ir cun auto sut atgna reschia.
Ils 18 da fenadur brischan varga 40’000 meters quadrat uaul ella Val da Segnas. Per las lavurs da stizzar che han cuzzau dus dis ein varga 120 pumpiers stai en acziun,
Ils zenns bandunan il vitg enteifer il meins d‘ october e vegnan transportai ella suletta aunc existenta firma da zenns dalla Svizra, ad Aarau, ella firma Rüetschi. Leu suonda la renovaziun dils dus zenns vegls.
Alla fin d‘ october, suenter che la firma Hosang & Steger da Mustér han giu montau in palancau entuorn la tuor e la fassada encunter ost, ha scrinari Gion Mihel Flury ensemen cun siu luvrer Fidel Maissen scarpau naven il stuors dil clutger e remplazzau las aissas marschas entras novas.
Il november han ils frars Deflorin da Cuoz fatg ina renovaziun dil clutger e surtratg quel cun slondas larisch.
Cuort avon Nadal ei il zenn pign puspei turnaus cun niev battagl per gidar ad embelir la fiasta da Nadal.
Il december survegn la baselgia ina nova stalla da Nadal cun novas figuras fatgas dallas dunnauns da Segnas. La stalla ha Toni Deflorin fatg.
Ils 1 da fenadur Mario Fry arva sia scola dad ir cun auto sut atgna reschia.
Avrel 1991. Ella fabrica Rüetschi ad Aarau vegn il zenn niev culaus en presenza dad entgins representants dalla caplania da Segnas, sco quei ch‘ igl usit pretenda, ed ils giuvs per ils treis zenns vegnan fabricai.
Ils 16 d‘ avrel expona Giuanna Sialm da Segnas per l‘ emprema gada ses maletgs ella gallaria Sursilvana a Glion.
Ils 25 d‘ avrel prepara scrinari Gion Mihel Flury ils quaders che vegnan pli tard a purtar ils zenns. Il clutger vegn preparaus per ils treis zenns. Il medem di van Alfred Jacomet ed Aurelio Sac per ils zenns ad Aarau.
Ils 28 d‘ avrel survegnan ils vischins da Segnas in niev zenn.
Quei di vegn il niev zenn benedius entras il caplon sur Pius Venzin. Stiafen Riedi daventa padrin dil zenn, sia sora Lucia madretscha. Ella substituescha siu frar Victor che ha ord motivs da sanadad deplorablamein buca saviu far part alla fiasta da „siu figliel“.
Gliendisdis, ils 29 d‘ avrel allas 13.15 uras vegnan ils treis zenns tratgs dalla buobanaglia dil vitg sin clutger. La firma Rüetschi installescha ils giuvs als dus zenns veders e posiziunescha ils zenns el clutger.
Ils 30 d‘ avrel vegn il cundrez electric da tuccar installaus cumplettamein. Quei succecda entras la firma Jakob Muri da Sursee. Las lingias d‘ electricitad ein vegnidas tratgas dalla firma Electro Badus da Mustér.
Ils 1 da matg approbescha la radunonza dall‘ Uniun da Giuventetgna Segnas ils novs statuts.
Ils 15 da matg vegn era igl automat mess en funcziun, il tuchiez ei ussa finius.
Il 13 da fenadur dat ei alarm da fiug per ils pumpiers en consequenza d‘ in barschament sil Bostg
Ils 2 da november vegnan las lavurs externas dalla secunda etappa dalla renovaziun baselgia terminadas. Dapi quei meins posseda Segnas ufficialmein ina nova stizun, numnadamein la „Cava scalegl“ da Tiburzia Giger a Casa nauscha.
Ils 22/23 da december destruescha ina gronda lavina suenter exact 40 onns las tegias e clavaus a Lundernei.
Dumbraziun dil pievel alla fin digl onn: 269 habitonts.
Ils 20 da schaner 1992 vegnan ils altars e la scantschala allontanai per il transport ad Andeer. Leu vegnan els renovai entras la firma Jörg Joos. Quella sera vul il zenn pign buca calar da tuccar. Eis ei forsa pervia dalla fiasta da sogn Bistgaun. Il caluster damogna denton la tecnica ed aschia quescha il zenn suenter 20 minutas.
Ils 21 da fevrer ei il tuchiez puspei en funcziun cumpletta. Ils 27 da fevrer engartan ils restauraturs maletgs el chor dalla baselgia.
Ils 14 da mars vegnan Wendelin Jacomet e Duri Huonder undrai per lur 25 onns commembers dil chor baselgia.
Ils vischins da Segnas han ils 19 da mars la pusseivladad da separtecipar ad in concert d‘ orgla en baselgia. Organist ei Michael Siebert da Hamburg.
Duron ils meins d‘ avrel-matg scriva Placi Flury ina lavur davart l‘ agricultura en Surselva sut il tetel Berglandwirtschaft in der Surselva.
La primavera entscheiva finalmein entuorn miez avrel.
La dumengia, ils 2 da matg vegn festivau per la davosa gada il survetsch divin en baselgia a Segnas avon la renovaziun. Naven da quei di vegn celebrau las funcziuns liturgicas en sala dalla casa da scola.
Ils 4 da matg vegnan ils bauns e l‘ orgla disloccai. L‘ orgla vegn transportada ella frima Mattis a Näfels (GL) per la restauraziun. Ils bauns vegnan deponi en in baghetg per saver exequir las lavurs da pictur.
Ils 5 da matg vegn il tetg dil pierti fatgs giu da quater commembers dil chor baselgia.
Ils 6 da matg va il restauratur Jörg Joss cun la scantschala ed il rest che sto aunc vegnir restaurau. Gion Mihel Flury demontescha escha e las finiastras dil pierti.
Ils 8 da matg vegn il pierti scarpaus naven dils commembers dil chor baselgia. Medemamein croda la laupia dils cantadurs ed ils tabliaus ella nav.
Ils 11 da matg entscheivan las lavurs preparativas per il niev pierti. Ella preit davos vegn mirau in artg che duei pli tard far plaz all‘ orgla. Quellas lavurs vegnan fatgas dalla firma Gion Flepp da Mustér. Naven da quei di entscheiva la lavur cumina danovamein sut la bitgetta da polier Robert Deflorin.
Ils 13 e 14 da matg lavuran ils pumpiers vid la baselgia. Denter auter vegn allontanau ils treis plauntschius dil chor. Duront quels dus dis vegn il begl amiez il vitg serraus da niev cunquei ch‘ il lenn era fendius. Deplorablamein piarda el ussa aua.
Il Chor Baselgia Segnas edescha ils 20 da matg siu cudischet per la fiasta da 75 onns chor baselgia.
Ils 31 da matg viseta monsignur uestg Wolfgang Haas la caplania da Segnas. Quella viseta provochescha tscheu e leu discussiuns, cunquei ch‘ igl uestg vegn buca acceptaus da biars spirituals.
Per l‘ entschatta matg vegn puspei entschiet cun la renovaziun interna dalla baselgia.
Ils 19 da zercladur finescha Victor Flepp la construcziun dalla laupia, denton senza il plauntschiu definitiv.
Ils 20 da zercladur concertescha la Societad da Musica da Berikon avon baselgia a Segnas.
Iils 20 e 21 da zercladur festivescha il Chor Baselgia Segnas siu giubileum da 75 onns chor baselgia. Alla fiasta ein sis chors envidai. Era ils affons da Segnas sepresentan sut la direcziun da scolast Albert Berther. Alfred Jacomet survegn la medaglia digl usetg per 40 onns commember dil Chor Baselgia Segnas.
Ils 29 da zercladur entscheiva scrinari Victor Flepp cun la construcziun dil niev pierti.
ils 30 da zercladur ein las preparativas per la nova ligiadura en baselgia fatgas. Las finiastras vegnan dismontadas. Ils altars ein renovai e fussen pinai per la montascha.
Igl autur da questa lavur publichescha sin incumbensa dalla vischnaunca da Mustér ina broschura d‘ informaziun davart la vischnaunca da Mustér.
Ils 5 da fenadur vegn festivau sogn Placi a Mustér. A Segnas mesirein nus duront il suentermeizdi ina temperatura da 9.7° celsius.
Ils 6 da fenadur entscheivan ils miradurs cun la nova cuvrida dallas parts dil mir che han stiu vegnir allontanadas.
Ils 7 da fenadur entscheivan ils electricists dalla firma OES cun la montascha dallas lingias per il current electric.
Ils 8 da fenadur allas 10.30 entscheiva scrinari Victor Flepp cun la construcziun dil pierti. Il baghetg ord lenn ha e vegn aunc ditg ad esser tema da discussiun en Segnas. Las empremas ramas da finiastras vegnan montadas entras la firma Degonda da Cumpadials.
Ils 10 da fenadur vegn decidiu entras la cummissiun da renovaziun da schar restaurar ils ornaments entuorn las duas finiastras davos dil chor e las petgas che posrtan igl arviul da quel. Tut tschels maletgs duegien vegnir cuvretgs. La construcziun da basa dil pierti vegn finida.
Ils 16 da fenadur finescha il pictur Venanzi Flury dad allontanar la dispersiun dils mirs baselgia. Cun quella caschun semuossa ei che las cruschs dils apostels sco nus vevan ellas avon la renovaziun da 1992 mavan anavos gia sin ina versiun da 1922. Plinavon vegnan tuttas finiastras montadas.
Ils 19 da fenadur disdescha il tuchiez danovamein. Quellagada tuccan tuts treis zenns duront varga 30 minutas. Il Chor Baselgia Segnas fa ina spassegiada dil Pass d‘ Ursera a Segnas. 74 persunas fan part a quel.
Ils 21 da fenadur vegn il niev arviul denter la part nova e la veglia fatgs da Robert Deflorin.
Ils 23 da fenadur cuntinueschan ils electricists cun la montascha dils bischels per il current electric. Scrinari Victor Flepp fa tetg al pierti.
Ils 27 da fenadur entscheiva il scrinari cun il tabliau dil pierti. Ils restauraturs entscheivan culla renovaziun dils maletgs en baselgia.
Ils 29 da fenadur vegn il maletg egl arviul dil chor prius naven. Muort la memia satella cozza da maulta va quel empaglia.
Ils 2 d‘ uost organiseschan las „Fifferlottas“ ina fiasta per ils commembers passivs ed ils vischins da Segnas ella Ravera.
Ils 3 d‘ uost fineschan ils miradurs l‘ emprema ligiadura.
Ils 17 d‘ uost vegn il tetg dil clavau denter igl anteriur veder e la via daus colur. Cunquei che la colur tonscha buc tonscha ei mo per scriver il num TINI sin tetg. Ina reclama per nies vischin pli veseivla vess ei buca dau.
Duront igl uost pitescha la tiara da grondas sitgiras.
Ils 17 d‘ uost vegn fatg in exercezi da pumpiers per las dunnauns dil vischinadi da Segnas.
Ils 18 d‘ uost vegnan las lavurs da miradur vid la ligiadura en baselgia finidas.
Ils 24 d‘ uost entsc`eiva la scola. 22 scolars van a Segnas a scola.
Ils 26 d‘ uost entscheiva il scrinari Victor Flepp ensemen cun sia emprendista Flurina Hitz cun il tabliau dil pierti.
Ils 27 d‘ uost vegn la finiastra gronda dil pierti montada.
Ils 2 d‘ uost vegnan las lavurs da miradur egl intern dalla baslegia finidas. Denter auter vegnan ils sochels dils altars fini. Ei resta aunc entginas remaduras vid il teschamber.
Quellas succedan naven dils 8 da settember.
Ils 7 da settember vegn il pierti cuvretgs cun in tetg da stuors. Quella lavur ei vegnida fatga da Pius Flepp da Glion.
Ils 11 da settember fineschan ils picturs da colurar la nav. Il foss.sfundregl per il pierti vegn cavaus.
Ils 13 da settember vegnan ils veiders dallas finiastras novas montadas. Ei setracta cheu d‘ ina vidadra cun plum dubla, d‘ ina vart (la vart anoviars) sco detg la finistra da plum e da l‘ autra vart in veider sempel. Las lavurs vid las finiastras cuozzan entochen ils 18 da settember.
Ils 18 da settember vegn il palancau intern demontaus. La baselgia tarlischa ussa cumpleinamein en siu vestgiu bi alv — in ver deletg! Il pierti vegn coluraus per la secunda gada. Las lavurs per il current electric continueschan.
Ils 21 da settember entscheivan ils restauraturs cun la restauraziun dils maletgs dil chor.
Ils 22 da settember entscheiva igl atun. Nus mirein anavos sin ina stad che ha entschiet cun temperaturas fetg bassas. Tuttina eis ei stau ina dallas pli cauldas stads dapi decennis. Temperaturas sur 30° C han ins era saviu mesirar a Segnas. La consequenza han ils purs da purtar: els han raccoltau mo pauc fein e pauc risdiv. Persuenter ein las ulteriuras raccoltas stadas fetg bunas.
Ils 24 da settember vegn l‘ isolaziun e las preparaziuns per il scaldament el chor fatgas.
Ils 7 d‘ october vegn l‘ emprema part digl altar montada. Il chor survegn ina nova cuvrida da plattas granit ord Andeer.
Ils 9 d‘ october croda l‘ emprema neiv. Nus savein mesirar 19 cm neiv avon casa.
Iils 10 d‘ october organisescha la caplania da Segnas in suentermiezdi da giug per ils affons. La sera fa il chor baselgia in lotto en halla polivalenta. Omisdus recavs van en favur dalla restauraziun baselgia.
Ils 11 d‘ october vegn fatg in bazar medemamein en favur dalla retsauraziun baselgia. Organisatur ei il cerchel pastoral da Segnas ensemen cun las dunnauns. Tuttas treis occurenzas portan in bi recav da varga 40’000 francs.
Duront il meins d‘ october vegn il baghetg d‘ economia da Duri Huonder a Val-su construius. Il vegl era vegnius disfatgs digl orcan Vivian.
Giusep Durschei entscheiva cun la construcziun da sia casa nova sur l‘ ustria Cresta.
Denter ils 13 d‘ october ed ils 22 vegn la laupia nova dalla baselgia construida netras la scrinaria Oscar Schnoz. Las lavurs da restauraziun vid ils maletgs van mo plaun vinavon.
Ils 27 d‘ october vegn il plaz avon baselgia catramisaus.
Ils 29 d‘ october vegnan ils eschs dil teschamber allontanai per la renovaziun ed adattaziun. Igl esch veder dall‘ entrada vegn montaus.
Ils 2 da november vegnan ils maletgs dil chor retuschai e la scantschala vegn marmorada.
Ils 3 da november entscheiva signur Buschorr cun la cuvrida da plattas en pierti.
Ils 5 da november vegn l‘ orgla puspei anavos a Segnas. Las scaffas da lenn vegnan montadas e preparadas per la marmorisaziun.
Ils 7 da november salva il vischinadi sia radunonza generala.
Ils 9 da november montescha scrinari Gion Mihel Flury las petgas che portan la laupia en baselgia.
Il pictur Venanzi Flury finescha las lavurs vid igl extern dalla baselgia.
Ils 10 da november fineschan ils luvrers dalla firma J. Joos ils maletgs vid ils mirs el chor. Uss entscheiva la montascha definitiva dils altars e la coluraziun dall‘ orgla.
Ils 14 da november ha ei psupei forza electrica sin lingias definitivas.
Ils 16 da november entscheiva Fidel Maissen cun la montascha dils bauns e dil confesiunal. Suenter ditg temps eis ei puspei pusseivel da far cazzola en baselgia. Las lavurs da miradur ein finidas.
Ils 17 da november vegnan ils bauns colurai. ils restauraturs fineschan ils latrs laterals e coluraziun dall‘ orgla. Il cricifix amiez igl altar vegn montaus.
Ils 18 e 19 da november vegn montau las pégnas.
Ils 24, 25 e 26 da november vegnan las flautas dall‘ orgla montadas.
Ils 4 e 5 da december vegn l‘ escha montada. Quei succeda entras la firma dad Ignazi Flepp.
Ils 8 e 9 da december vegn l‘ orgla intonada e finida. Il pictur finescha il chor.
Ils 11 da december finescha dunna Joos da schubergiar ils altars. Il scaldament lavura naven da quei di automaticamein sin commando dils termostats.
Ils 16 da december vegn il tabernachel installaus.
Ils 18 da december arrivan las cazzolas che vegnan installadas per part quei di. Plinavon vegn igl altar dil pievel montaus, sco era igl ambo.
Ils 19 da december allas 07.15 uras astga sur Pius beneventar ses cartents els bauns dalla baselgia ch‘ ei naven dad ussa puspei aviarta. Per in luverdi endamaun assistan tuttina biars al survetsch divin. Quei di vegn l‘ escha dil pierti finida cun excepziun dils manteners ch‘ ein vegni fatgs memia pigns.
Ils 21 da december vegnan las davosas cazzolas colligiadas cun forza. Priu ora las pintgas lavurs dil pictur ei la baselgia ussa finida.
Ils 23 da december montescha scrinari Ignaz Flepp ils manteners per l‘ esch dil pierti.
Ils 24 da december festivescha la raspada Nadal en baselgia. Il termin staus fixaus ha pia saviu vegnir tenius en. Il chor conta per l‘ emprema gada sin la laupia nova ina nova messa.
Ils 26 da december organisescha il chor baselgia il sault tradiziunal da S. Stiafen. Il success ei gronds.
In onn cun ualti bletsch, cunzun igl atun, va a fin. Per Segnas ha quei onn purtau fetg bia sch‘ ins patratga mo vid la renovaziun baselgia ch‘ ei ussa finida. La populaziun dil vitg ei danovamein carschida sin 286, pia in alzament da 14 persunas. Quei schai en connex cun ils biars jugolsavs ch‘ ein vegni en vischnaunca. Plinavon ha ei dau negins mortoris e duas naschientschas (schumellins).
Economicamein constateschan ins che biars dalla giuventetgna ston serender naven per lavur. Quei schai forsa era en connex cun la tscharna dalla clamada, pia clamadas che san buca vegnir exequidas ella regiun, ni mo a diember limitau. Alla fin digl onn dumbra Segnas quater casas dapli ed in clavau pli pauc.
Ils 3 da schaner 1993 contan ils retgs Cilgia Jacomet, Silvan Schnoz, Stiafen Deflorin ed Armin Berther lur canzun da Buania.
Ils 9 da schaner vegn enconuschent che la sechentaria Sialm producescha sco emprema firma svizra carn secca da derivonza biologica.
Ils 20 da schaner mida Jürg Joss aunc ina gada il maletg dil tabernachel. Las parts doradas vegnan suleradas aunc inagada per ch‘ ellas crodien meglier en egl.
Ils 24 da schaner succeda l‘ inauguraziun dalla baselgia da Segnas entras monsignur avat Pankraz Winiker. Silsuenter suonda ina pintga fiastetta en casa da scola per ils envidai.
Ils 13/14 da fevrer ein las Fifferlottas envidadas a Grandson VD a far tscheiver.
Ils 20 da fevrer ei til da tscheiver a Mustér. La scola da Segnas separticipescha sco svegliarins a quei til.
Ils 21 da fevrer croda l‘ emprema gronda neiv da quei onn. Schegie che la situaziun da neiv ei savens stada precara ha Mustér mai stiu serrar ils runals a Caischavedra. Ella regiun dil Crap Baselgia/Péz Ault sparescha in aviun. Tschun persunas anflan la mort.
Ils 24 da fevrer rumpa la plaunca a Crestas ora. La neiv cuviera in trax ch‘ era vidlunder da fular via.
Ils 27 da fevrer organisescha il Chor Baselgia Segnas puspei sia sera familiara. Danovamein ei il diember dils participonts carschius sin in record. La gruppa da teater presenta il toc Tut pervia d‘ ina notg. Gion Battesta Durschei vegn undraus sco 40 onns commember dil chor. Dapi 25 onns el chor ein: Felici Durschei, Meinrad Delforin, Venanzi Flury, Mattias Jacomet, Duri Huonder e Vincenz Huonder. Sur Pius Venzin vegn undraus dil chor per ses diesch onns pastoraziun a Segnas.
Ils 20 da mars organisescha l‘ Uniun da Giuventetgna Segnas ina mezca.
Ils 24 da mars vegnan las canals per las finiastras en baselgia montadas.
Il candelier per las candeilas votivas arriva ils 8 d‘ avrel a Segnas e vegn montaus in pèr dis pli tard dil caluster.
Ils 20 d‘ avrel entscheiva Roc Durschei cun la construcziun dil baghetg d‘ economia a Marias/Palius.
Ils 25 d‘ avrel vegn festivau l‘ Emprema s. Communiun.
Ils 26 d‘ avrel ei la primavera arrivada. temperaturas da 20° C san ins puspei leger dil termometer.
Ils 3 da matg entscheivan Battesta Huonder e Giachen Martin Manetsch cun la construcziun da mintgamai ina remisa vid ils clavaus/stallas a Sgarlogn.
Ils 6 da matg succeda in accident d‘ ieli a Peisel. Il camiun incaricaus d‘ emplenir il tanc per il scaldament dalla casa Alpina lai flessegiar igl ieli sil plaz. Ils pompiers d‘ ieli ston ligiar il liquid e la tiara contaminada vegn disloccada.
Ils 10 da fenadur croda la temperatura sin 4° C.
Ils 11 da fenadur presenta il Radio Romontsch la secchentaria Sialm. Il motiv ei la licenza d‘ astgar producir sco emprema fatschenta carn secca da derivonza biologica.
Ils 8 d‘ uost ei nies caplon sur Pius Venzin sedecidius da schar curdar la caplania da Medel e surprender la pleiv da Medel/Lucmagn. Il chor baselgia fa in‘ excursiun sil Bostg.
Ils 21 da settember mirein nus anavos sin ian stad fetg bletscha. Per part ein ils purs gnanc vegni da far tut il risdiv. Grazia allas grondas plievgias ei la raccolta da fein tuttina stada fetg gronda. Ins constatescha ch‘ ils truffels han pitiu ed ein uonn per gronda part malsauns.
Ils 1 d‘ october 1993 entscheiva sur Pius Venzin la pastoraziun enta Medel.
Ils 22 d‘ october croda l‘ emprema neiv.
Duront il meins d‘ october cumponescha Giusep Huonder la messa Invocaziuns per il chor baselgia da Segnas.
Ils 30 da november ei la casa da Giusep Durschei finida.
Duront il mein da november la Ervin Durschei far midadas vid siu curtin. La canalisaziun per Mumpé-Tujetsch tras ils plauns da Segnas vegn cavada entras la firma Murer SA.
Ils 6 da december lai la caplania deponer la crappa gronda avon baselgia.
Ils 7 da december vegn Claudia Huonder elegida sco scolasta per Segnas. La quarta classa vegn a stuer ir giu Mustér a scola.
ils 23 da december va in atun plitost beltsche freid alla fin. La neiv ei vegnida sco giavischau. Danovamein savein nus sperar sin in Nadal e Daniev alv.
Ils 25 da december survegn la baselgia in crap da batten. Quel ei vegnius fatgs ord il parlet d‘ aua benedida ch‘ era avon per ir sin laupia.
Ils 26 da december ha liug igl usitau sault da s. Stiafen.
Ils 27 da december tschontscha Pia Durschei al Radio Romontsch davart il sault da s. Stiafen.
Ils 31 da december dumbra il vischinadi da Segnas 303 habitonts. El cudisch da telefon san ins dumbrar 145 famiglias. Integrai ein era 3 famiglias ord la Ex-jugoslavia che han anflau ina dimora provisorica cheu tier nus.
Ils 3 da schaner 1994 contan ils treis (quater retgs) Cilgia Jacomet, Armin Berther, Silvan Schnoz e Sandra Schnoz l‘ usitada canzun da buania.
Decmeber 1993 entochen entschatta mars 1994. Ils plauns da Segnas vegnan midau en ina plazza da golf. Cunquei posseda Mustér l‘ emprema plazza da golf silla neiv dil mund. Ils giugadurs han 9 ruosnas a disposiziun. Giugau vegna Marias/Sgarlogn sco era a Palius. La loipa da cuorsa liunga ha stiu far plaz als golfists.
Ils 23 da schaner vegn festivau s. Bistgaun. Predicatur festiv ei sur Reto Nay.
Ils 27 da schaner derschan vents ferms danovamein plontas ella regiun da Plaunmenisch/Plaunca.
Ils 19 da fevrer ha liug l‘ usitada sera familiara. Leci Sialm vegn undraus dil chor sco niev commember d‘ honur. La sera stat sut il motto giuventetgna. Sper ina demonstraziun da judo sut la bitgetta da Reto Lutz, muossan Silvan Schnoz ed Armin Berther il toc humoristic Recrut Cagliamorta en teoria da Benedetg Caminada.
Ils 18 da mars concertescha Michael Matthiass ella baselgia a Segnas. Quei ei igl emprem concert suenter la restauraziun e silla nova disposiziun dall‘ orgla. El suna ovras da Johann Sebastian Bach.
Il meins da mars cun temperaturas fetg aultas e fina bialaura va alla fin.
Igl avrel finescha la stagiun d’unviern. Grazia alla neiv ch’ei adina puspei curdada cura ch’ei fageva da basegns, han las pendicularas e la regiun astgau mirar anavos sin in bie e migeivel unviern. Suenter il mars bi e cauld suonda in avrel criu cun bia plievgia e bischas. La primavera vegn mo vess.
Ils 11 d’avrel engolan nunenconuschents tablas cullas indicaziuns per las siaras dall’aua. La corporaziun d’aua Segnas porta tgisa encunter nunenconuschents.
Ils 3 da matg entscheiva la firma Murer culla construcziun dalla nova via da Segnas.
La Telecom traversa il vischinadi cun novas lingias da telefon. A Tguinter vegn la colligiaziun dalla canalisaziun encunter Mumpé cuntinuada.
Ils 17 d’avrel vegn festivau Dumengia alva a Segnas. Quater premcommunicants astgan per l’emprema gada retscheiver la communiun.
Ils 24 d’avrel salva la caplania sia radunonza generala. Il post d’organist che vegn ademplius dapi varga treis decennis entras scolast Albert Berther vegn surdaus a scolast Gion Tenner.
Ils 15 da matg registrescha il radio treis canzuns dil chor baselgia. Las canzuns portan ils tetels: Viadi, Con gronds ei Ti e Nadal.
Dirigent Giusep Quinter demissiunescha sco dirigent dil chor baselgia Segnas.
Ils 15 da matg salva il vischinadi la radunonza generala. Cun ina presenza da varga 70 commembers ei quei bein in niev record. Motiv per la gronda presenza ei la serrada dalla stizun Coop a Segnas ed il niev plaz cun sulada avon baselgia.
Ils 28 da matg salva la corporaziun d’aua lur radunonza generala. Unanimamein decidan ils presents in credit da 71’000 frs. per la construcziun dil niev begl ord crap a natural amiez il vitg a Segnas.
La firma OES entscheiva cun ils scavaments e las installaziuns necessarias per disloccar las lingias da current electric sut tiara.
Ils 25 da zercladur han gest dus vischins da Segnas lur fiasta da nozzas: Clemens Berther marida Claudia Bearth da Disla e Cornelia Schnoz marida Bruno Duff da Faltscharidas.
Naven dil november ein las lingias per la forza electrica sut tiara. La OES montecsha novas cazolas el vitg. Las petgas veglias vegnan resgiadas giu.
Igl avrel 1995 vegn cuntinuau cun las lavurs vid la nova via da Segnas. Planisau ei il sutpassadi e per in onn suenter la colligiaziun cun la via existenta a Buretsch.
Ils 22 d’avrel siara la fatschenta Coop sias portas a Segnas. Tenor las indicaziuns dalla firma rendi ina stizun a Segnas memia pauc. Ina jamna suenter ei gia l’avertura dalla nova fatschenta dil Volg. Quella vegn menada da Claudia Jacomet cun sustegn da Maria Schnoz, anteriura vendidra.
2004 siara il Volg las portas a Segnas. Aschia piarda il vitg sia davosa stizun.
2007 Aldo Tuor demissiunescha sco president communal e Dumeni Columberg daventa siu successur. Suenter liung temps da retscherca eis ei gartegiau da perschuader igl anteriur president d’aunc inagada surprender quei uffeci.