La spusa dil schelau

Glogn 19, p 40ss (Detgas e praulas propi da Medel)

Ina biala matta da Soliva veva in muronz da Bisquolm. Quei era in grond e bi mat ed in capavel catschadur. Els vevan bugen in l’auter e levan gleiti maridar. Ina sereina sera d’atun ch’il da Bisquolm era puspei staus tier sia biala ha el detg avon ch’ir: «Calonda october fagein nus nozzas; lu essan nus um e dunna, entrein en canossa e mo la mort vegn a rumper nies ligiom!» — «E pasch e ventira carschenta deigien habitar en quella, pertgei ti eis mes per ina ed adina e senza tei less jeu pli bugen esser morta che viva.» — Mo cura ch’il prer vi Platta ha clamau ora els per la secunda ga, zacons dis avon las nozzas, e fatg attents ils fideivels: che tgi che sappi impediments dueigi far da saver, ei la mort s’annunziada. Pertgei che l’auter di, cu l’alva cumpara, splunta il catschadur da Bisquolm vid la finiastra da sia spusa, dat il bien di e fa siper ella: «Oz mond’jeu sil Muraun u Pez Medel pil camutsch da nozzas.» E lu ha ella aunc dau ina buna sil frunt a siu spus e quel ei ius — per mai pli turnar! Adumbatten ha ella surcusiu quei di in bi fazalet tgietschen da seida cun steilalvas lien per siu car; adumbatten preparau per ella sezza il pli bi tschupi da nozzas! El ei buca turnaus quella sera, buca gl’auter di; insumma mai pli! Il di che las nozzas duevan esser, ha ella mess en trucca pintga fazalet tgietschen e tschupi alv e bargiu per siu bi e mai emblidau el pli…

Denton ein ils onns i e vegni, en tut varga 60! La muria pintga ei vegnida ella tiara, l’ uiara dils Franzos ed era igl onn dalla fom. Ed aunc adina viveva la spusa dil spariu — e bargeva per siu spus. Mo prendei mira! In bi di d’atun digl onn 1819, ch’il Glatscher da Medel era luaus per spazi da duas casas, han catschadurs anflau ina damaun en Val Plattas agl ur dil glatscher ina bara d’in mat giuven, aunc culla buis enta maun e speras in camutsch tut schelau.

Fatscha, best e membra dil giuven eran aunc aschi frestgs e bials, sco sch’ el fuss spartius pér il mument. In e scadin havess stuiu enconuscber el, mo buc in soli dils presents havess saviu metter a casa il miert. Ins ha purtau la bara oragiu Curaglia e mess ella on pierti-baselgia sin baun. Cheu ein biars i en ed ora, ils da Soliva, Bisquolm e Curaglia, mo negin’ olma che havess enconuschiu el. Geniturs, fargliuns ed enconuschents eran morts e nevs e niazzas tardivs savevan nuot pli d’in aug dispariu, disgraziau.

Il davos, avon che metter en vischi, ei era «la veglia da Soliva» zuppegiada giu Curaglia, per mirar il nunenconuaschent. Ella stuschava encunter ils navonta, era goppa, alva, pintga, rubigliada sc’ina scorsa e mava sin duas canas, anzi ruschnond che sin peis. Tgei surpresa! Ella enconuscha siu spus! Cheu va ina clarezia atras quella cavrida d’ina paupra veglia ed ella croda sper la bara giu. Serevegnida da quella surprida, ch’era franc pli legreivla che tresta, di ella finalmein: «Igl ei miu spus! Jeu sundel varga 60 onns en malencurada per el. 0 buntadeivel Diu che laias aunc ver mei el ina ga avon che murir! Treis dis avon las nozzas eis el daus en ina sfendaglia dil glatscher e mai pli vegnius neunavon!»

Cheu ein tut ils presents vegni cargai da profunda dolur e tristezia ed han spons larmas e larmas, vesend co la buna vegliurda — la spusa da tschei di — fuva danovamein tschaffada dalla flomma da carezia giuvenila. Mo el, aunc giuvens e bials, sco il di avon las nozzas, arveva ni la bucca ni ils egls per dir in per buns plaids alla spusa ch’el veva bandunau — pér stiarsas!

Ella lai purtar el si Soliva en sia stiva, pertgei ella seigi la suletta che hagi il dretg sin el, entochen che la fossa seigi cavada.

Gl’auter di ha l’ entira Val Medel accumpignau alla fossa il spus schelau dalla vegliurda da Soliva. Mo avon che serrar igl uvierchel dil vischi ha ella aviert si la trucca pintga en stiva e priu ora il fazzalet tgietschen surcusius cun steilalvas e mes quel entuorn culiez al car spus. Epi eis’ ella ida suenter bara cun tschupi, sco sch’ ei massen a messa da nozzas. Havend satrau el, eis ella levada si d’ enschanuglias e detg tut dad ault e cun egliada tarlischonta: «In per dis pazienzia, miu car spus, epi vegn era jeu e nus fagein nozzas celestialas…». E per la secunda ga ein ils egls da tut ils Medelins sempleni cun larmas da cumpassiun e commoziun.

Schreibe einen Kommentar