Disgrazia ellas montognas

annada 60, nr. 31 dils 3 d’ uost 1916

Las flurs alpinas, in bi ornament de nossas montognas, ein gia per bein enqual memia curaschus turist e turista stadas la caschun tier grevas disgrazias. Ina tala disgrazia ei succedida sonda vargada, ils 12 d. q., sin il hospeci de St Maria, sin il Lucmagn, tier encurir flurs „steil‘alva“.

Il schuldau Otto Gandlach de Lipsia, in dils 100 internai tudestgs, che sesanflava a Mustér en cura, ha cun aunc dus de ses camerats vuliu far in’excursiun a St. Maria per encurir steil’ alva. — Arrivai a pei a St. Maria fan els in quort paus sur miezdi e serendan Iura sin la spunda teissa al pei dil vischinont Scopi, il liug aschi frequentaus da giuven e vegl, dad umens e femnas, ch‘ enqueran leu la preziada flur. Mo gia entuorn las 3 vegn tras ina dama curanta de S. Gagl, che sesanflava quei di medemamein sin in’ excursiun en quest liug, portau el hospeci la tresta nova, ch’in de quell schuldaus tudestgs seigi diagraziaus e restaus morts. — Immediat vegn Sgr. cap. Dr. Berther, il qual ha, cun Sgr. Dr Huonder, il commando sur ils internai a Mustér, mo sesanflava quei moment en fatgs de miedi a Tujetsch, avisaui per telegraf, ferton ch‘ entgins umens serendan dal hospeci sil plaz della disgrazia, per, sche pusseival, saver prestar agid. Mo il disgraziau vegn anflaus morts; el ei rucclaus sur in precipeci de ca. 20 m. e silsuenter aunc entuorn 300 m. dalla teissa spunda giu. El ha obteniu pliras grevas blessuras mortalas vid il tgau, ferton ch’ il bratsch dretg era totalmein smardigliaus e las costas sfraccadas.

Enten encurir las flurs era Gandlach savonzaus pli ad ault e sespartius da ses camerats, ils quals ein lu, suenter adumbatten haver giu clamau e spetgau sin el, returnai sin in‘ autra via encunter il hospeci e savevan nuot della disgrazia, cartend danflar lur camerat el hospeci.

La proxima caschun della diagrazia ei boc enconuschenta. Schebein il disgraziau ei enten vegnir engiu selischnaus e lora curdaus sur il precipeci, ne sch‘ el ei, vegnend orasum quei precipeci, vegnius surprius d‘ in acddent d‘ eivradat dil tgau, ei grev de constatar. Nus havein buna raschun de crer, ch’ il davos seigi stau il cass. Orasum quei precipeci sesanflan duas bialas flurs: forsa vuleva G. encurir quellas, ei Iura vegnius memia osum.

Il disgraziau schuldau Otto Gundlach fava um grond e ferm e cun ses 180 cm. lunghezia in dils gronds denter ils internai tudestgs a Mustér. El er’ in schuldau fetg solid e beinvesius da superiurs e camerats. Dall’ uiara havev’ el pliras grevas blessuras: sper la sperdita de 4 deta er‘ aunc in siet a miez igl jess dil pèz, nua che la marca cun sin num haveva giu spossau empau la frida della balla e stada secatschada cun quella ella plaga. Gundlach, da religiun evangelica, era exact 40 onns vegls e da professiun ustier el grond marcau tudestg de Lipsia. Dapi l‘ uiara haveva sia familia denton fermau l’ ustria. Il disgraziau Iai anavos ina vieua cun 3 affons, la quala fuva dapresent en survetsch en in lazaret militar de Lipsia. Dals 3 affons ha la buoba veglia 13 onns e quella dueva en quort vegnir a Mustér sin viseta tier il bab. Ins po comprender la dolur della familia sur la sgarscheivla nova, stovend il bab, suenter esser mitschaus cun la veta ord il fiug d‘ uiara, disgraziar sin tala moda en siu asyl de cura e paisch ed ord il qual el dueva baut ne tard segiramein puspei returnar en veta tier ses cars de casa.

Gundlach haveva giu domandau quei di lubientscha da Sgr. cap. Dr. Berther per el e das camerats de far in tur sil Lucmagn e finalmein obteniu tala sut expressiva advertaziun de ge esser precauts e buca serender en loghens malsegirs. Il mal ei denton prest fatgs, ella bassa sco eis quolms. Ferton ch’ ei vegneva avon criticau dalla incopetenta vusch publica, ch’ is internai obtegnien dal commando memia pauc libertat per excursiuns, ha ei ussa doviu esser, che ual l‘ emprema tala hagi garegiau l‘ unfrenda, mossament de tala malgesta, arbitraria critica. —

La sepultura dil schuldau disgraziau ha giu liug il glendisdis allas 3 s. m. a Mustér e porschiu in commuentont ed impressiunont aspect. Tenor reglement militar svizzer, era per sepulturas d‘ internai jasters, fuva ei arrivau a miezdi da Cuera sut commando d’ in litinent ina secziun de 50 umens schuldada della presenta scola de recruts de leu, cun sia oreifra musica militara de 20 umens. Allas 3 s. m. ei quella truppa sepostada avon il hotel »Bellevue“, sper la colonna dils 100 internai e bia pievel jester ed indigen, e ha sunau in solemn hymni funeral duront che la bara, portada alternadamein da 12 internai e suondada da grond diember medems portaders de matgs e tschupials, ei vegnida ord casa. Igl imposant til ei seformaus cun la musica e la schuldada svizzera alla testa, suondada dals dis commandos, dala dus officiers tudestgs a Mustér, dal President communal, dal predicant cap. div. Spahn de Schaßhaus e dal prof. tudestg Dr. Söhner de Cuera, sco representant dil consulat tudestg a Tavau. Lu suondava la bara, ils tschupials, la schuldada tudestga cun delegaziuns d‘internai da Bogn Tenigia e Cuera e la finala bia pievel civil. Dalla familia dil delunct ha, muort la gronda allontananza, regin saviu esser present. Sut ils impressiunonts tuns d’ in marsch funeral de musica e schumber ei il liung e remarcabel til setratga atras il vitg ed ora encunter il senteri parochial de S. Gions, nua ch’ei fuva era gia rimnau massa gleut per assister alla sepultura.

En formaziun militara ei la schuldada sepoatada en carrè entuorn la fossa, sper la quala pred. e cap. div. Spahn ha teniu in fetg commuentont plaid funeral religius. Ins stoppi era prender quella disgrazia resignadamein ord maun da Diu, essend che quei che Dieua fetschi, seigi tut bein fatg. Nossa patria seigi buca cheu, mobein leusi ella cumminonza cun il Tutpussent ed encunter quella dei nies desideri sevolver. — Prof. Söhner seregorda della paupra familia dil delunct ed engrazia alla Svizzera per sia generusa hospitalitat als internai. — Cap. Dr. Berther lauda il defunct sco exemplaric schuldau, che hagi aunc mai giu dau ad el caschun tier censuras. Sin tals schuldaus sappi sia patria esser loscha. El deploreschi la tragica mort d’ in tal schuldau ed exempel.

Suenter la canzun de fossa „Wie sie so sanft ruh‘n“, da part d‘ in chor della schuldada tudestga, in bi hymnus funeral della musica, ina treidubla, rebattenta salvia ord las buis alzadas della schuldada svizzera sur la fossa aviarta ed entginas oraziuns dil funczionari, ei il commuentont act funeral staus alla fin. Officiers e camerats dil defunct han aunc fiers scadin in pugn tratsch giu sil vischi e la fossa ei sesarada. — Sut ils suns d’ in viv marsch militar ei la truppa returnada e marschada el vitg, suondada dils commuentai aspectaturs. Il defunct schuldau tudestg ruaussi en paisch en allontanada, mo hospitala tiara svizzera! Sia fossa a Mustér vegn aunc a regurdar las generaziuns futuras de cheu vid ils sgarscheivels onns d’ uiara.

 

Schreibe einen Kommentar