Segnas el document da 1289

Per l‘ emprema gada ei il num Segnas documentaus en ina scartira da 1289, ina pergameina che sesanfla oz egl archiv central dil duca Thurn und Taxis a Regensburg (Tiaratudestga).

Schegie che quel  vegn  signaus cun il datum 1289  ein ins buca diltut se­girs,  sch’el ei  buca vegnius screts gia in onn avon. Dil document dev‘ ei duas copias. Daco ch‘ il document arriva en Tiaratudestga declara signur Rachowka digl archiv Thurn und Taxis sco suonda: pli baul era quei do­cument, ensemen cun bia auters da sia sort, egl archiv da Werdenberg-Razén. Entras las midadas egl imperi roman tudestg han ins, ord motivs da segirtad, fatg ina copia e tarmess quella agl imperatur da gliez temps Rudolf I da Habsburg. Il document ei entras ils  onns ius empau en deca­denza ed ha aschia stuiu vegnir fotografaus per nus, per ch’el mondi buc empaglia.

Il  document  tracta d’ina  cunvegnientscha   denter il  niebel Heinrich da Razén ed il schuldau Hartwick da Löwenstein. Vegnius screts eis el da dus augsegners, in da Segnas ed in da Ruinaulta,  pia in segir segn ch’il vitg veva  gia caplutta ni baselgia da gliez temps![1]

 

Ils sis sigils che pendevan e pendan oz aunc per part vesan ora sco suonda:

1. Heinrich, numnaus Picinus de Saxo, entirs, diameter: 43 mm

2. Heinrich Brun(o) de Razen +S’BRVNI.D‘.REZVN diameter: 40 mm

3. Friedrich von Fr(e)iberg   maunca

4. Albert von Grünenfels     maunca

5. Hartwick von Löwenstein fuorma triangulara 40/48 mm

6. maunca

Per documentar il fatg suonda ussa la part decisiva en latin e silsuenter ina translaziun digl entir document:[2]

… Testes, qui interfuerunt: viri nobiles et honesti F. de Friberg, dominus Albertus de Grünenfevels, dominus Wol. de Chestris, dominus Wil. de Chastelberg, H. et Albertus fratres de Phisel[3], item Hermannus et Rü. fratres de Moraissen. Item nos sacerdotes Arnoldus et Chonradus in Sengnis et in Rialt interfuimus et scripsimus. Acta sunt hec anno domini MCCLXXXVIIII, indictione prima. …

Per romontsch vul quei dir il suandont ( il text sura ei stampaus cursiv):

 

legenda:

  • en parentesas quadras [ ] ein aschuntaziuns per adattar il text al lungatg romontsch
  • en parentesas rodundas ( ) sesanflan explicaziuns

Ch‘ ei vegni fatg enconuschent a tuts ed a mintgin, als quals quei manuscret vegn surdaus, sur dalla cunvegnientscha denter il niebel Heinrich III, il schinumnau Bruno da Razén d‘ ina vart e da l‘ autra vart il signur Hartwick, numnaus schuldau da Löwenstein. Ins duegi saver ch‘ il (medem) signur de Hartwick hagi surdau al surnumnau Bruno dudisch depurtai per 200 daners (marcis) pervia dalla stateivla pasch seformada denter quels dus.  Quels [depurtai] ein ils [suandonts] schuldai: il niebel Friedrich de Friberg, signur Albert de Grünenfels, signur Ulrich de Castrisch, signur H[einrich] de Rueun, plinavon signur Wilhelm de Castelberg (Mustér), signur Heinrich de Castrisch, Wol[fgang] de Sogn Maxim (Sagogn), Rudolf de Blumenthal, Burkhard de Lumbrein, Albert de Ziraun e Bonapart Can., numnaus Heinz de Quader. Quella pasch ha da cuzzar senza enganament diesch onns. Ei dueigi vegnir menziunau, per cass ch‘ il surnumnau signur Hartwick ni ses affons, ni siu frar Wilhelm ni il fegl dil frar, numnaus Bruno, ni sias soras dil niebel de Saxo (Sax: num local da Mustér), ni siu frar che va a scola mu­lestan ni rumpan la pasch, che treis intermediaturs vegnien clamai, per tractar la dispeta e sediscussiunar, enteifer (denton buca pli ditg che) quendisch dis [dil passau]. Ils intermedia­turs [fussen]: niebel Heinrich II de Wildenberg e signur Konrad de Patzen. Duessen quels buca arrivar ad ina sligiaziun, stuess ina tiarza persuna vegnir clamada neutier: quei fuss signur schuldau Albert de Grünenfels, che ha allura da decider, quala part ha raschun. Vegn, mal­grad la cussegliaziun dils intermediaturs, il numnau Hartwick buca tier siu dretg, sche ston ils surnumnai signurs admonir ils depurtai, da sesurdar u al [marcau] da Cuera ni [a] Razén ni al marcau da Glion. Ei seigi aschuntau, sch‘ in dils depurtai renconuscha buca da sesurdar, ch‘ ils endisch restonts vegnien admoni, ch‘ ins arresteschi els entochen ch‘ il dudischavel sesurdat. Vitier vegn imponau che, per cass che signur Hartwick ni siu far Wilhelm ni ils affons d‘ in dils treis numnai signurs, quei vul dir Heinrich numnaus Bruno da Razén, ni il niebel de Saxo ni Heinrich, il scolar da H[einrich] disturbien la [pasch] entras vuler pagar il schliet cun schliet e perquei empruar da liberar ils depurtai quei hagi negina valeta, avon ch‘ ils inter­mediaturs dettien lur consentiment. Ils depurtai menziunai astgan mai vegnir liberai, ni entras la forza d‘ ina sentenzia d‘ in retg ni entras quella d‘ in giuridic religius ni social. Ins ei fermamein secunvegnius ch‘ il casti da Schwarzenstein stoppi vegnir surdaus anavos ensemen cun 500 sacs garnezi, quintau en mesira romana. Ultra da quei duei il casti da Baltenstein vegnir returnaus al pliras gadas menziunau signur de Saxo [e quei] sco satisfacziun. Quella surdada dils castials sto succeder ils quater d‘ uost dalla sisavla jamna. Vegn il casti da Schwarzenstein returnaus enteifer quei termin, sto medemamein il casti da Baltenstein vegnir daus anavos e quei senz‘ in rampin.

Las perdetgas presentas ein: ils nobels e honorabels umens F[riedrich] de Friberg, signur Albert de Grünenfels, signur Wol[fgang] de Castrisch, signur Wil[helm] de Castelberg (Mustér), ils frars Heinrich ed Albert de Phiesel (Peisel), sco era ils fargliuns Herman e Rudolf de Morissen. Medemamein essan nus dus augsegners Arnold e Conrad de Sengis (Segnas) e Ruinaulta stai presents ed havein suttascret.

Igl original dil document ei vegnius screts igl onn dil Segner 1289. Per attestar quei vegn quella pagina provedida cun sis sigils e cun las suttascripziuns dil niebel H[einrich] de Saxo, H[einrich] Bruno de Razén, niebel Friedrich de Friberg, signur Albert de Grünenfels, signur Hartwick de Löwenstein, Conrad de Patzen. Ins sto saver ch‘ ei seigi aunc vegniu fatg ina co­pia da quei document.

 

La pergameina tradescha entras la suttascripziun dil plevon da Segnas mo indirect dall‘ existenza d‘ il vitg. Denton gest entras quei fatg savein nus dir che Segnas veva gia lu in agen augsegner.

[1] BUB, Bischofsberger AG, 1973, p. 152s. e Cudisch da nums retic, A. Schorta, 1985, tom II, p. 842

[2] translaziun procurada da signur Florentin Schnoz e sur Giusep Pelican, Cuera 1988

[3] cun quei manegian ins ils dus signurs da Peisel/Segnas

Schreibe einen Kommentar